KAKO JE DOŽIVOTNI PREDSEDNIK PRIBLIŽIO SFRJ EVROPI Tajna diplomatija Tita i Vatikana

Kad je to bilo u njegovom i interesu SFRJ, Josip Broz Tito je umeo da potisne svoju komunističku ideologiju. On je bio jedini socijalistički šef zemlje koji je dopreo do Vatikana i u njemu, mimo znanja srpske komunističke struje, krojio tajnu diplomatiju sa papom Pavlom VI.

Josip Broz je diplomatiju vodio zaobilazeći zvanične kanale

Od Drugog svetskog rata i dolaska komunista na vlast u Jugoslaviji činilo se da je jaz između Katoličke crkve i SFRJ nepremostiv. Religija je posmatrana kao “sredstvo izrabljivača u sukobu s ugnjetavanim masama”, dok je Katolička crkva, s druge strane, komunizam označavala kao zlo. Osim toga, antagonizam između Srba komunista i Hrvata katolika postojao je i u SFRJ, bez obzira na njenu komunističku politiku, pa je tim pre za ove prve bilo nezamislivo da jugoslovenske vlasti započinju bilo kakvu diplomatiju sa Vatikanom.

Titov cilj je bio da sa Vatikanom zakopa ratne sekire, što zbog ličnog interesa i pozicije na svetskoj političkoj sceni, a što zbog interesa Jugoslavije koji se sastojao u tome da Sveta stolica svojim autoritetom spreči ustašku emigraciju da u dijaspori deluje antijugoslovenski. Sudeći po arhivama i sačuvanim depešama, koje je publicista Peđa Radosavljević istraživao i prikazao u knjizi “Odnosi između Jugoslavije i Svete stolice 1963-1978”, intenzivna tajna diplomatija Tita i Svete stolice odigravala se u periodu između 1963. i 1978. godine. Pretpostavlja se da se u tom periodu Broz više puta sastao sa papom Pavlom VI, ali je jedini zvanično zabeležen susret bio onaj od 29. marta 1971.

Papa Pavle VI se prvi put sreo s Titom 29. marta 1971.

- Osnova za novi početak bio je protokol potpisan između dve zemlje 1966, koji je, praktično, i jedini dokument između Svete stolice i današnje Srbije, koja je pravna naslednica SFRJ. S te strane, diplomatski odnosi s Vatikanom nisu bili tajna, jer je protokol morao proći kroz Narodnu skupštinu koja je, doduše, samo glasačka mašina. S druge strane, Tito je vodio diplomatiju zaobilazeći instrukcije diplomata i Ministarstva spoljnih poslova. Tela ovog ministarstva na sve načine su pokušavala da spreče susret Tita i pape, bila je to teška borba. Ali, oni su se susreli. Ostalo je zabeleženo da je Broz papi tada poklonio jednu Meštrovićevu sliku, a i sam je dobio poklone od Svete stolice - priča za “Blic magazin” publicista Peđa Radosavljević.

Železnička stanica u Vatikanu na koju su stizali važni gosti

Kako on kaže, u tim susretima su obe strane pokušavale da se izbore za vlastite ciljeve - interes Svete stolice je bio da Katolička crkva u SFRJ dobije više verske slobode, da se njeni praznici i običaji poštuju u ateističkom društvu. Interes Jugoslavije bio je da Sveta stolica svojim autoritetom spreči ustašku emigraciju koja se tada širila Evropom.

- Vatikan nikad nije vodio klasičnu diplomatiju sa ciljem da ospori reciprocitet između dve države. To je bila prefinjena, tanana diplomatija s namerom da države natera da služe crkvi - ističe Radosavljević.

Rado viđen gost u Rimu - Tito je bio rado viđen gost u Vatikanu. Sveta stolica na njega je gledala kao ključnog čoveka za stanje u Jugoslaviji. Referent za širenje vere u Vatikanu Karlo Kosel susreo se sa diplomatom Stjepanom Kumelom da proveri da li će SFRJ krenuti istim putem ili će podržati katoličanstvo uprkos komunističkoj politici. Verovali su da Tito to može - priča Peđa Radosavljević. Štampa sve pratila Da je već prvi susret između pape i Broza bio plodan pokazuju naslovi koji su ubrzo osvanuli u zagrebačkom “Vjesniku” i beogradskoj “Borbi”. Tako se u “Vjesniku” navode reči upućene Titu i Jugoslaviji: “Prvi put u istoriji visoki funkcioneri vatikasnke države dočekali papinog službenog gosta izvan vatikanskih zidina”...