I CAR DUŠAN IH NAGRAĐIVAO ZA LOJALNOST - Goranci u obruču brane Srbiju

U opštini Gora, na Šar planini, koja broji 19 sela u kojima žive Goranci, funkcioniše lokalna samouprava po zakonima Srbije a po nastavnom planu i programu Srbije radi srednja škola sa 185 učenika i sedam osnovnih škola sa 820 đaka . U potpunom okruženju Albanaca iz Albanije, Makedonije i ovih sa Kosmeta, zimi u selima tek oko 6.500 stanovnika

Na krajnjem jugu Srbije, na teritoriji pokrajine Kosovo i Metohija, na obroncima planine Šare , 25 kilometara južno od Prizrena , na nadmorskoj visini većoj od 1000 metara razasuto je na površini od 386,5 kilometara kvadratnih 19 goranskih sela, kojima i danas, ne samo u srcima, već i u institucijama živi država Srbija. Tri goranska sela nalaze se na južnim obroncima Šar planine u Makedoniji a devet ih je u Albaniji. Tako su odlučile velike sile kada su početkom prošlog veka krojile mapu balkanskih država. Gorance naravno nisu pitali gde bi živeli već su ih na prostranoj Šar planini ostavili u tri države, najviše u Srbiji.Predpostavlja se da danas ima 70.000Goranaca ovde i svetu.

19 goranskih sela u Gori

Goranska sela iz Makedonije i Albanije danas imaju malo komunikacija sa najbrojnijim goranskim selima na Kosovu i Metohiji baš zbog stvorenih državnih granica pre 100 godina .

U 19 goranskih sela na Kosovu i Metohiji danas živi oko 6.500 stanovnika- Broj žitelja se u letnjim mesecima utrostruči kada naši sugrađani iz svih delova bivše Jugoslavije i Evrope pohrle u zavičaj na odmor. Tako je i za najveći goranski praznik Đurđevdan. To je tradicija kod Goranaca da leti i za Đurđevdan budu na Šar planini.Tokom jeseni i zime sela u Gori bukvalno opuste i više je praznih kuća nego onih u kojima se živi – priča predsednik SO Gora, koja funkcioniše po zakonima države Srbije, Mursel Huseini.

Zbog večite privrženosti Srbiji, a svojevremeno ih je car Dušan zbog toga oslobodio poreza prema državi, Goranci su kao građani drugog reda isterani iz svih objekata iz Dragaša koji je do 1999. godine bio opštinski centar. Albanci nisu dozvolili da u Dragašu bilo šta radi po zakonima republike Srbije.

Centar Gore - selo Dragaš

"Pošto smo proterani iz Dragaša morali smo u našim selima da potražimo kuće za lokalnu samoupravu, škole i druge institucije gde smo nastavili rad po zakonima Srbije, onim zakonima po kojima su decenijama radili Goranci na Šar planini. Tako je sada sedište lokalne samouprave sa centrom za socijalni rad i drugim opštinskim organizacijama u selu Vranište a srednja škola je u selu Mlike" - kaže predsednik Huseini.

Dugo su trajali pritisci iz Prištine ali i iz Sarajeva da Goranci uče na bošnjačkom jeziku, što učenici zajedno sa roditeljima, nikako nisu želeli.

Zakoni Srbije

" U pravom smislu te reči, srednja škola u Gori, u kojoj se uči po nastavnom planu i programu države Srbije, je stub ostanka Goranaca ovde. Da nije bilo ove škole brojni roditelji bi otišli sa decom negde u Srbiju. Iako nemamo adekvatan školski prostor, ni kvadratni metar po učeniku što nema nigde u Evropi, ipak se broj učenika povećava . Pre tri godine smo imali 149 učenika, prošle godine 165 a ove godine imamo 185 učenika u našoj srednjoj ekonomsko – turističkoj školi. Nastavu izvodi 22 nastavnika. Osim nekoliko kompjutera nemamo ničega drugog od savremenih nastavnih učila. Iz svih goranskih sela učenici zajedno sa nastavnicima autobusima i kombijima dolaze u školu u selu Mlike. Država Srbija refundira troškove prevoza" – kaže direktor škole Nedžmedin Destani.

U tri države 31 goransko selo

Površina opštine Gora iznosi 385,5 kilometara kvadratnih. Na teritoriji Kosova i Metohije ima 19 goranskih sela : Baćka, Brod, Vranište, Globočnica, Gornja Rapča, Gornji Krstac, Dikance, Donja Rapča, Donji Krstac, Dragaš, Zli Potok, Kruševo, Kukuljane, Lještane, Ljubošte, Mlike, Orčuša, Radeša i Restelica.

U Makedoniji se nalaze tri goranska sela : Jelovjane, Urvič i Novo Selo.

U Albaniji je devet goranska sela : Šištec, Orešek, Crneljevo, Borje, Orgosta, Košarišta, Pakiša, Zapod i Ociklje.

Nastava po školskim zakonima države Srbije odvija se i u sedam osnovnih škola : Brodu, Ljubošti, Kukuljanu, Radeši, Kruševu, Globočnici i Vraništu gde nastavu pohađa 820 osnovaca.

Osnovne i srednje škole u Gori su najjužnije srpske obrazovne institucije u kojima se nastavi izvodi po obrazovnom sistemu države Srbije. Ali ne samo zbog toga, već da ovde učenik nema ni kvadratni metar školskog prostora, ove škole, učenici i nastavnici, zaslužuju bolje uslove za rad i veća materijalna sredstva jer istinski obrazovanjem brane Srbiju i svoj opstanak u vekovni zavičaj.

Sedište Srpske SO Gora - selo Vranište

Do 1999. godine u samom Dragašu, sa oko 2000 stanovnika , bilo je više od 90 odsto Goranaca. Danas je sasvim drugačije. Goranaca nema ni u jednom stanu a sve dojučerašnje srpske institucije zauzeli su Albanci. U selima Gore zima donosi samoću, prazninu i šestomesečnu belinu pokrivenih sela pod snegom. Leti , od juna do avgustva ovde je sve drugačije . Sela su puna mladosti, muzike , veselja i svadbi. I tako je iz godine u godinu.